Στις 6 Ιουλίου του 1821, δηλαδή λίγο μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ο πρέσβης της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη Στογγάνοφ, κατόπιν οδηγιών που ήρθαν απευθείας από τον Καποδίστρια, επιδίδει τελεσίγραφο στην Υψηλή Πύλη. Εκεί η Ελληνική Επανάσταση περιγράφεται ως ξεσηκωμός καταδυναστευομένου έθνους από βάρβαρο δυνάστη και όχι ως μια ακόμα στάση υποκινούμενη από διεθνή ανατρεπτικά στοιχεία.
Πολύς λόγος έχει γίνει για την άρνηση του Καποδίστρια να αναλάβει τα ηνία της Φιλικής Εταιρείας και την επιλογή του να προωθήσει έμμεσα, πλην πιο αποτελεσματικά, την εθνική υπόθεση από τη θεσμική του θέση κοντά στον Τσάρο. Ο μελλοντικός πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας όντως προσπάθησε να βοηθήσει μετά το ξέσπασμα της επανάστασης εκμεταλλευόμενος το βαρύ κλίμα στη Ρωσία έναντι των Οθωμανών μετά τη βάρβαρη δολοφονία του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ τον Απρίλιο του 1821.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Στρογγάνοφ, καθ’ υπόδειξη του Καποδίστρια, απαιτεί στις 6 Ιουλίου 1821 από τον Σουλτάνο την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων από τη Μολδοβλαχία, τη διάκριση μεταξύ αθώων και ενόχων ώστε να σταματήσουν τα συλλογικά αντίποινα, την εγγύηση της ασφάλειας των Χριστιανών υπηκόων καθώς και την αποκατάσταση των κατεστραμμένων εκκλησιών. Σε αντίθετη περίπτωση η Ρωσία θα αναγκαζόταν να αποσύρει τον πρέσβη της από την Κωνσταντινούπολη. Στη διπλωματική γλώσσα της εποχής αυτό ήταν πολύ κοντά στην απειλή πολέμου καθώς έτσι θα διασφαλιζόταν πως ο πρέσβης μιας χώρας δεν θα κρατείτο όμηρος από τον εχθρό κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων.
Η Υψηλή Πύλη απάντησε με περιφρόνηση απορρίπτοντας όλες τις ρωσικές αιτιάσεις. Μάλιστα η απάντηση δόθηκε εκτός της διορίας των 8 ημερών που είχε θέσει ο Στρογγάνοφ. Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών κορυφώθηκε τις επόμενες εβδομάδες αλλά, παρά την αποχώρηση του Στρογγάνοφ, δεν διολίσθησε σε θερμή σύγκρουση καθώς οι σουλτανικές αρχές υπολόγισαν σωστά πως ο Τσάρος Αλέξανδρος, και υπό την πίεση του Μέττερνιχ, δεν θα έφτανε σε πόλεμο. Παράλληλα, ο Καποδίστριας σταδιακά πέφτει σε δυσμένεια και σε λιγότερο από ένα χρόνο απομακρύνεται από την τσαρική αυλή.
«Ιωάννης Καποδίστριας». Ελαιογραφία από τον Διονύσιο Τσόκο (19ος αιώνας), Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Επιμέλεια
Δρ. Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 - Δρόμοι Ελευθερίας»
Comments